Vervolgen bancaire topmannen voor witwassen; einde klassenjustitie?

Was bij Ralph Hamers nog een artikel 12-procedure nodig van luis in de pels Pieter Lakeman om het Openbaar Ministerie te bewegen hem te vervolgen, bij ABN AMRO is hoofdofficier van justitie Guus Schram heel helder. Schram heeft naast ABN AMRO-bestuurders Gerrit Zalm (tevens voormalig minister van Financiën), Joop Wijn en Chris Vogelzang nog meer verdachten op de korrel. 

Historisch 

Het vervolgen van personen achter het bankbeleid om witwassen tegen te gaan, is historisch te noemen. Immers, kennelijk volstaan in de visie van het Openbaar Ministerie niet langer de schikkingen van astronomische bedragen van 775 miljoen (ING) en 480 miljoen (ABN). 

Snapt u nu trouwens waarom de bankkosten de pan uitrijzen? 

Nee, de heren worden nu zelf op het strafbankje geplaatst en moeten in alle openbaarheid hun strafrechtelijke en maatschappelijke verantwoording afleggen waarna de rechters later een uitspraak zullen doen. Wisten zij of hadden zij moeten weten, in de voorwaardelijk opzet variant, dat de betreffende banken waaraan zij leiding gaven zich schuldig maakten aan het faciliteren van wereldwijde witwasconstructies? In die zin dat hun interne controles niet deugden of niet of gebrekkig werden uitgevoerd? 

Geheugenverlies 

Hopelijk beroepen zij zich niet op de inmiddels in Haagse kringen collectieve aandoening van geheugenverlies en geven de verdachten inzicht in de procedures en het mogelijke gebrek aan controle. 

Het zal geen verrassing zijn dat deze strafrechtelijke, financiële onderzoeken enorm veel man- en vrouwkracht en geld vragen van het justitiële apparaat. En dat zucht en kraakt toch al onder de enorme achterstanden van het wegwerken van strafzaken. Deze week werd bekend dat na dit coronajaar de toch al aanzienlijke achterstand verder opliep met maar liefst 170.000 zaken die niet binnen afzienbare tijd behandeld kunnen worden. 

Witwasonderzoeken vereisen specifieke fiscale en financiële kennis en ook daar is een fors tekort aan binnen het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht. 

Beslag 

Waar op een gemiddelde zittingsdag rechters heel wat zaken kunnen afdoen, slepen deze fraudeonderzoeken zich vaak jarenlang voort en nemen beslag op de zittingsruimte van zaken die er in de visie van de burger meer toe doen. Zoals tasjesroven, overvallen, diefstallen bij ondernemers en bejaarden die worden opgelicht door hun mantelzorgers. 

Ongetwijfeld zal het OM ook een cijfermatige afweging hebben gemaakt. De enorme schikkingsbedragen, die je kunt zien als boetes, zijn allang geïncasseerd door de Staat. Dus waarom dan de personen aan de top nog vervolgen? 

Afgelopen week sprak ik daar met diverse collega’s, een officier van justitie en enkele rechters over. Alles afwegend denk ik dat het een helder signaal geeft dat het OM het niet pikt dat ook in of middels het bankwezen wordt witgewassen.  

Girale 

Steeds meer bedrijven krijgen immers last van de witwasbepalingen en moeten voldaan aan verder uitdijende regelgeving. Bij witwassen wordt vaak gedacht aan koffertjes vol met 500 eurobiljetten of stapeltjes 50 eurobiljetten met een elastiekje erom in de wasmachine maar steeds vaker gaat het om girale geldstromen dus gewoon over de bank. 

Opsporingsautoriteiten verlangen van de burger dat hij of zij aantoont dat de geldstromen (hoe minimaal soms ook) legaal zijn en dat zij exact op de hoogte zijn van de herkomst van het geld. 

Er is dan geen sprake van een gronddelict zoals drugshandel of handel in gestolen auto’s maar ogenschijnlijk legale activiteiten zoals een horecagelegenheid of een keurig garagebedrijf.  

Ondermijning 

Dat justitie zich daar momenteel zo sterk op focust, is niet zo verwonderlijk want sinds het kraken van de drie versleutelde telefoonservers (Ennetcom, Encrochat en het Belgische Sky), beschikt justitie over allerlei contacten tussen onder- en bovenwereld en kunnen de opsporingsdiensten nu ook de relaties leggen om ondermijning tegen te gaan. 

Aan het einde van de ellendige keten van drugsgebruiker of opgelichte belegger staat inderdaad de topbankier. Goed te beseffen dat hoe fijnmaziger het controlesysteem wordt, des te meer kleine foute visjes erdoorheen kunnen zwemmen.